Karadeniz gazı Türkiye’nin güçte dışa bağımlılığına ne kadar tahlil olabilir?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Zonguldak Filyos’ta katıldığı merasimle, Karadeniz’de keşfedilen doğal gazın karaya ulaştırılmasına başlandı.

Erdoğan, burada yaptığı açılış konuşmasında ülkedeki tüm konutlara bir ay boyunca fiyatsız doğalgaz verileceğini, mutfakta ve sıcak su tüketimindeki aylık 25 metreküplük doğalgaz kullanımının da bir yıl boyunca fiyatsız olacağını söyledi.

Türkiye, birinci olarak 2020 sonlarında Karadeniz’de doğal gaz keşfettiğini duyurdu. Erdoğan, bölgedeki keşfedilen gaz ölçüsünün 710 milyar metreküpe ulaştığını açıkladı.

Enerji Piyasası Denetleme Şurası (EPDK) datalarına nazaran Türkiye, 2021 yılında yaklaşık 58,704 milyar m3 doğal gaz ithal etti. Bunda en büyük hisse yüzde 44,87 ile Rusya’ya ilişkin; akabinde da İran, Azerbaycan ve Cezayir geliyor.

EPDK’nın yıllık yayımladığı son rapora nazaran, Türkiye 2021’de 59 milyar metreküp doğal gaz tüketti. Ülkenin doğal gaz tüketimi 2020 yılına kıyasla yüzde 24 oranında arttı.

Enerji ve Doğal Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, bunun dışında 30-40 milyar metreküp gazı ihraç etme talihinin olduğunu belirtti ve “Komşu ve talep eden ülkelerle uygun bir diplomasi ortaya koyduk onlar da bu çalışmanın tamamlanmasını bekliyorlar” dedi.

BBC Türkçe’ye konuşan güç piyasası uzmanı Cüneyt Kazokoğlu, Karadeniz gazının Türkiye’nin dış ticaret açığını düşürmesinde kıymetli bir rol oynayabileceği görüşünde. Lakin Bakan Dönmez’in ihracatla ilgili kelamlarını hatırlatan Kazokoğlu, Türkiye’nin doğal gaz ithal etmeye devam edeceğini söz etti:

“Oradaki bütün gazı Türkiye’deki şebekeye sunamazsınız. Bu teknik olarak mümkün değil. Orada gaz var ancak çıkarıp şebekeye sunabileceğiniz kapasite ve altyapınız sonlu. 50 milyar metreküp gazınız varsa, onun tamamını çıkarıp sevk etmeniz mümkün değil. Bu rezervin kullanımını uzun yıllara da yayabilirsiniz teknik olarak.”

Enerji uzmanı Mühdan Sağlam, Karadeniz gazının, Rusya, İran ve Katar üzere global büyük güç aktörlerinin güçleri yanında çok küçük kaldığını belirtti.

Bu keşfin Türkiye’nin dışa bağlılığını azaltabileceğini tabir eden Sağlam, ihracat konusunda ise temkinli olmak gerektiğini söyledi:

“’İhraç ederim, piyasaya güç aktörü olarak dönerim’ üzere telaffuzlarda temkinli olmalı. Piyasadaki öteki aktörlerin sahip oldukları gaz ölçülerini gözetmekte yarar var.”

“Olmayan şeffaflık soru işareti”

Enerji ithalatı, Türkiye’nin dış ticaret açığındaki en büyük hisselerden birisi. Türkiye, şayet 2021 yılı ortalamasıyla doğal gaz tüketirse, Karadeniz’de bulunan 405 milyar metreküp doğal gaz, 12 yıla yakın bir müddet için kâfi olabiliyor.

Sağlam da bunu işaret ederek, doğal gaz tüketiminin gelecek yıllar için iddia edilebileceğini lakin buna karşın tüketimde artışların yaşanabileceğini lisana getirdi.

Sağlam, “Konutlara, endüstriye, elektrik santrallerine enerjiyi tedarik ederken ekonomik maliyetini de gözetmek zorundasınız. Diyelim ki Karadeniz gazının bir meskene girişinin maliyeti 90 dolar. Ancak Rusya’dan siz bunu 60 dolara alırsanız, kendi gazınızla kamuya ziyan ettirmiş olursunuz. Hasebiyle bazen yeni teknolojilerin gelişmesini ve üretim maliyetlerini düşürmeyi de beklersiniz” dedi.

Bir ülkenin kendi gazına sahip olmasının o ülkenin elini güçlendireceğini savunan Sağlam, lakin bunun “Daha ucuza mı tüketeceksiniz sorusuna?” her vakit “evet” cevabını getirmediğini vurguladı.

Nitekim paylaşılan dataların katılaşmış ya da varsayımı rezerv olup olmadığına dair şeffaf davranılmadığı görüşünde olan Sağlam şöyle devam etti:

“Hangi derinlikte çıkaracaksınız, yaptığınız muahede neye dayanacak? Bilgi kirliliği ya da bilgi saklanması, ya da öbür bir tabirle olmayan şeffaflık bizim başımızda soru işareti.”

“Seçime yönelik hamle”

Bakan Dönmez, Zonguldak’taki merasimde yaptığı konuşmada keşfedilen gazın tüm konutların 35 yıllık doğal gaz gereksinimini tek başına karşılayabilecek kapasiteye sahip olduğunu söyledi.

Buna karşılık “Konutlarda ortalama yıllık gaz tüketimini ne kadar olarak belirlediniz? Biz bunu bilmiyoruz” diyen Sağlam, Bakan Dönmez’in “35 yıllık kapasite” kelamlarının seçim periyodunda ortaya atılan spekülatif bir telaffuz olduğunu tabir etti.

“Bu sorular kendilerine sorulamıyor. Sorulunca da karşılık alamıyoruz.”

Kazokoğlu, gaz keşfinin her halükarda Türkiye iktisadına olumlu tesiri olacağı görüşünde. Keşfin, Erdoğan’ın hanesine artı olarak yazılacak şeylerden birisi olduğunu söyleyen Kazokoğlu, 25 m3’lük fiyatsız gaz vaadinin ise siyasi ve seçime yönelik bir vaat olduğunu savundu.

Mühdan Sağlam, Erdoğan’ın fiyatsız gaz vaadinin seçime yönelik bir atak olduğu konusunda Kazokoğlu ile hemfikir:

“Bu ülkede 6 Şubat’ta iki büyük sarsıntı oldu. Neredeyse 11 vilayet yerle bir oldu. En soğuk ay da Şubat’tı. Toplumun, vatandaşın muhtaçlığı düşünülmüş olsaydı, haydi bütün Türkiye’ye yapamadın fakat en azından zelzele bölgesindeki 11 vilayet için doğalgazı fiyatsız yapabilirdiniz. Ancak bu yapılmadı.

“Mayıs ayı, hava ısınıyor. Seçime bir aydan az bir vakit kala yapılınca da, akla yalnızca seçim geliyor. Vatandaşı düşünselerdi Şubat ayında bunu yaparlardı.”

İlk yorum yapan olun

Bir yanıt bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.


*