Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, ABD’nin ya da birtakım Batı ülkelerinin, İsrail’e kayıtsız koşulsuz takviye vermelerinin önemli bir sorun olduğunu söyledi.
Dışişleri Bakanlığında basın mensuplarıyla bir ortaya gelen Fidan, gündeme ait soruları yanıtladı.
Fidan, Gazze’deki sürecin gidişatını nasıl kıymetlendirdikleri tarafındaki soruya, “Uluslararası toplumun bu süreci engelleme yolunda rastgele bir gayret göstermemesi, sistem için önemli bir kırılma anı olmuştur” cevabını verdi.
Bunun tesirlerinin konuşulması gerektiğini vurgulayan Fidan, “Her ülke, kendisine bundan ağır dersler çıkarmak durumundadır. İttifakların o kadar işe yaramadığını, yarın bir gün birebiri kendilerinin başına gelirse hiç kimsenin bir şey yapmayacağını düşünenler olacaktır” tabirini kullandı.
Fidan, bölgedeki güç istikrarları değişmeye başladıkça, politik tutumların da değişeceğine inandığına işaret ederek, bunun, o bölgede ABD’nin ve İsrail’in en yakın arkadaşı olduğu var sayılan ülkeler için de geçerli olduğunu lisana getirdi.
Bakan Fidan, şöyle devam etti:
“Şu anda alınan haller, dostluktan ya da düşmanlıktan alınmıyor, çaresizlikten alınıyor. ABD’nin ya da kimi Batılı ülkelerin, İsrail’e kayıtsız kuralsız takviye vermeleri önemli bir sorun. ABD’nin, İsrail ismine savaşmakta olduğu bir denklemde bölge ülkeleri karşı gücü geliştirmek isteyecektir. Gazze’deki cinsten katliamların bir daha olmasını istemeyenler, bundan sonra çok büyük bir silahlanma ve güç arayışına girebilirler diye düşünüyorum.
Gazze’de yaşananların, Batı’nın ve Avrupalıların bütün repütasyonlarını, bütün biriktirdikleri krediyi bir anda kaybetmelerine yol açtı. İnsanlık nezdinde, bilhassa bizim kuşaklar nezdinde tüm kredilerini harcamış oldular. Bunu geri kazanmaları kolay olmayacak.”
Batı’nın, Rusya-Ukrayna Savaşı’ndaki hallerinin bilakis, Gazze konusunda farklı bir yerde durmalarının “iki yüzlülüğün tavan yaptığı yer” olduğunu kaydeden Fidan, Batı’nın prensip, fazilet ve ahlaktan bahsedemediğini, bunları tümüyle yok saydığını, tüm bunların da çok büyük bir jeostratejik kırılmaya yer hazırladığını gördüğünü söyledi.
Fidan, kendilerinin birinci sefer ortaya koydukları pratikler olduğunu belirterek, bölge ülkeleri ve İslam dünyası olarak Gazze sıkıntısında birinci kez bir Temas Kümesi oluşturduklarının altını çizdi.
Sistemli halde muhakkak yerlere daima birlikte baskı yapmalarının ve argüman üretmelerinin ehemmiyetine işaret eden Fidan, daima birlikte olmalarının ve tıpkı durumu muhafazalarının telaffuz birliğini de sağladığını belirtti.
Temas Kümesi ile görüşmeler
“Müslüman ülkelerle yaptığınız görüşmelerde, İsrail’e tutum koyma, önlem emelli teklifler konuşuldu mu? Türkiye’nin, Müslüman ülkeleri harekete geçirmek için ne üzere uğraşları var?” sorusu üzerine Fidan, son İsrail-Filistin çatışmasının, Gazze’de şahit oldukları üçüncü savaş olduğunu belirtti.
Hep birlikte hareket etmenin daha tesirli olacağı tezini tedavüle soktuklarını ve harekete geçirdiklerini vurgulayan Fidan, Arap Birliği ve İslam İşbirliği Teşkilatının (İİT) birinci kere ortak bir tepe yaptığını, tekliflerinin, tepenin son bildirgesinde de kabul edildiğini lisana getirdi. Fidan, bunun, bir manifesto olması ve bu bahisler etrafında bir ortaya gelebiliyor olmak açısından kıymetli olduğuna dikkati çekerek, “Bu işin takipçisi olmak için kurulan Temas Grubu’nun ortaya koyduğu eforlar, çalışmalar, dünyadaki güç merkezleriyle temaslar gerçekten önemli” dedi.
Böylece muhataplarının, yaşanan sorunun nereye gittiğini, nereye evrildiğini Temas Kümesi’nin lisanından dinlemelerini sağladıklarını belirten Fidan, bunun büyük bir tehdidi, global bir tehdidi beraberinde getirdiğini, onlara anlatmalarının da değerli olduğunu söyledi. Fidan, bu temasları yaparken İslam ülkeleri ve bölge ülkeleri olarak neler yapabileceklerinin kıymetli olduğunun altını çizerek, şöyle devam etti:
“Olay, tabiatıyla askeri bir olay. Amerika’nın kayıtsız koşulsuz, Batı’nın kayıtsız kuralsız İsrail’e takviye verdiği bir yerde, bölgede natürel ki güç kullanma imkanı yok. Hasebiyle bu sıkıntıya yaklaşırken daha farklı teknikler üzerine yoğunlaşmamız lazım. Burada bilhassa bölge ülkelerinin, kendilerine kıymetli dersler çıkardığını düşünüyorum. Daha farklı bir dayanışma ruhu içerisinde olduklarını düşünüyorum.”
Daha da değerlisi Rusya’nın ve Çin’in burada daha farklı bir konumlanma içerisinde olduğunu, yani bölgedeki rekabet denkleminin diğer bir yere evrildiğini de görmek gerektiğini kaydeden Fidan, İslam dünyası olarak yapmaları gereken çok şey olduğunu vurguladı.
Fidan, İsrail’le münasebeti olan çok fazla ülke olmadığını belirterek, “Dolayısıyla temel hal, Batı’ya konulmalı. Buna karar vermek lazım. Yani İsrail’in ardında kayıtsız kuralsız duran ülkelere hal konulacak mı koyulmayacak mı? Soru bu olmalı. Zira İsrail’le, birçok ülke ilgiyi başlatmamış aslında. İsrail, kritik bahislerin hepsinde öteki tipten yoluna devam ediyor” değerlendirmesini yaptı.
“Bu bölgesel yayılma problemi, savaşın yayılması önemli bir risk”
Fidan, Kızıldeniz’in, tansiyon alanlarından biri olduğunu ve bilhassa Yemen’de ikmal yollarına yönelik taarruzların da bir denklem olduğunu belirterek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Biliyorsunuz; bölgede yani Filistin sorunu olsun olmasın çeşitli ülkelerin farklı sıkıntıları var Amerika’yla ve Batı’yla. Bu, çok boyutlu bir yaptırım savaşı, vakit zaman istihbarat savaşı, vakit zaman da fiili askeri çatışmaya ve aksiyona yanlışsız evriliyor. Bütün alanlarda devam eden bir çatışma süreci bu. Artık Kızıldeniz’deki bilhassa ticaret yollarına yönelik faaliyet; Amerika’nın, ‘Bunu denetim altına biz almak istiyoruz’ diye Batı’yla bir ittifak oluşturma uğraşı, bir deniz ittifakı ve buna yönelik bir ortak operasyon başlatması sıkıntısı. Tam da bizim aslında dikkat çektiğimiz eskalasyonu yani bölgesel yayılmayı içeren bir mevzu. Bu bölgesel yayılma problemi, savaşın yayılması önemli bir risk.
Bu esasen öbür denklemlerin de hesapta olduğunu ortaya koyuyor. Devam eden, paralel devam eden diğer çatışmalar var. Onların aslında yürürlükte olduğunu, değişik formlara büründüğünü de gösteriyor bize.”
Fidan, devletlerin, gerektiği kadar sert hal ve önlem almadığı ve kamuoyu bu mevzudan tatmin olmadığı takdirde, çeşitli münasebetlerle bu sıkıntıyı kendi eline almaya yönelebileceğini vurgulayarak, bunun radikal örgütlere taban hazırladığını belirtti.
“Türkiye’deki seçilmiş bir önder var, toplumun hislerine tercüman oluyor”
“Bazen söylüyorlar ya, ‘İşte niçin Türkiye bu kadar sert hal koyuyor?’ Diyorum ki; Türkiye’deki seçilmiş bir önder var. O, toplumun hislerine tercüman olmak zorunda. Millet, devletin ve siyasetin kendi fikirlerini yansıttığını görmek istiyor” tabirlerini kullanan Fidan, “bazı ülkelerde, bu çeşit net tutumlar konulmadığı için oralarda örgütlerin kendilerine taban bulabildiklerini, devletlerin toplumları için var olduğunu ve yeri geldiğinde onların hislerine tercüman olmak zorunda olması gerektiğini” söyledi.
Fidan, bu cinsten sert kırılmaların olduğu devirlerde, bölgede toplumsal hareketlilik olduğunu belirterek, şunları söz etti:
“Şimdi bölge rejimlerini en fazla yıpratan mevzuların başında daima Filistin sorunu gelmiştir. Yani buradaki Batı’nın ikircikliği ve Batı’ya buna yönelik gerekli halin konulamaması, aksine giderek daha da müzahir olunması, toplumsal tabanda her vakit için bir kaynamaya yol açmıştır, siyasal tepkiye yol açmıştır. Bu tepki, vakit zaman örgütlenmeye gitmiştir. Vakit zaman daha radikal formlara gitmiştir, silahlı aksiyonlara dönüşmüştür ve daha sonra da öteki formda denetimden çıkıp oburlarının kullandığı araç haline de dönüşmüştür. Bu büyük bir risk.”
“İsraillilerin, Lübnan’la savaşa girmemek için kendilerini güç tuttuğunu düşünüyorum”
İsrail’in, Hamas Siyasi Ofis Lider Yardımcısı Salih el-Aruri ve arkadaşlarına yönelik Beyrut’taki suikastının akabinde savaşın bölgeye yayılma eğilimini göstermesinin bir emaresi olup olmadığına ait soru üzerine Fidan, “İsraillilerin, Lübnan’la savaşa girmemek için kendilerini güç tuttuğunu düşünüyorum. Ancak daima söylüyorum. Bu yol çıkmaz sokaktır. O denli bir şey olursa bu savaş alışılmış ki bitmez. Tam bilakis, problemin çözülmesi isteniyorsa, barış ve iki devletli tahlile odaklanmak lazım” diye konuştu.
Fidan, İsrail’in Lübnan’daki bu operasyonunun, bir Hizbullah gayesini, Hizbullah yöneticisini vurmadığını fakat Lübnan’a “Ben senin üstünde uçuyorum, takip ediyorum” iletisini verdiğini söyleyerek, şunları kaydetti:
“Hizbullah buna nasıl aksiyon gösterecek? Yani külliyen savaşa girerek mi tepki gösterecek yoksa misilleme yaparak mı? Bugün gelen raporda, ‘3 askeri gayeye saldırdık’ diyorlar. Başından beri savaşın birinci gününden beri ortaya koyduğu halin aslında bir devamı. Burada daha farklı bir şey yapılmış değil.” (AA)
Bir yanıt bırakın