Abdullah Gül*
11. Cumhurbaşkanı
2007’de, kendimi Filistin Devlet Lideri Mahmud Abbas ve o devrin İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres ile Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne giden bir otomobilde buldum. Mesken sahipliği yapma erdemine nail olduğum Ankara’ya gerçekleştirdikleri ziyarette iki başkan de Meclis’te konuşma yaptı ve barış ile çift devletli tahlili savundu. Bu ziyaret, Türkiye’nin Gazze’deki Erez sanayi bölgesini canlandırmak için “Barış için Sanayi” projesini başlatmasından iki yol sonra gerçekleşti. Filistinli ve İsrailli mevkidaşlarım ve ben bu projeyi desteklediğimizde, Filistin iktisadını geliştirmenin bölgede kalıcı barışın yolunu açacağı konusunda iyimserdik.
Maalesef bu hayal, birebir yıl İsrail’in Gazze’ye kara, deniz ve havadan abluka uygulama kararıyla birlikte suya düştü. 16 yıl sonra, 7 Ekim’de ve sonrasında yaşanan olaylara şahit olurken, bir kere daha kalıcı barış için kaçırılmış bu fırsat nedeniyle hayal kırıklığı ve hüsranla doldum.
Peres, Gül ve Abbas
7 Ekim, İsrail-Filistin ilgileri için büyük bir dönüm noktası oldu; çok kapsamlı mahallî, bölgesel ve global sonuçları var. Bu kritik noktada kendimize şunu sormak zorundayız: Kökleri ortak değerlerimizde olan kurallara dayalı milletlerarası sistemi sürdürmeye nitekim kararlı mıyız, yoksa bu bedellerin bir manası olmadığı parçalanmış ve kutuplaşmış bir dünyaya hazır mıyız?
Şüpheniz olması: Amasız fakatsız iki taraftaki sivil kayıpları da kınıyorum. Hiçbir kural altında Hamas’ın İsrailli sivilleri öldürmesi ve kaçırması desteklenmemeli. Birebir vakitte İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu‘nun hükümetinin orantısız karşılığı yalnızca bölgede daha fazla şiddet ve acıya sebep olmakla kalmayacak, dünyada nefretin yayılmasını ve bölünmeleri de körükleyecek. Sonunda sonuçları yaşayanlar siviller oluyor.
Gazze’de yaşanan trajik olaylar sürpriz olmamalı. İsrail-Filistin sıkıntısını yok saymak hiçbir vakit sürdürülebilir olmadı, bilhassa Filistinlilerin çektiği ızdırap her gün daha da kötüleşirken. İsrail’in Batı Şeria’daki yerleşim ünitelerini yasa dışı ve kötücül bir biçimde genişletmesiyle daha da berbatlaşan Filistin topraklarını devam eden işgali, Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu kararlarına alışılmamıştır, milletlerarası hukukun temel prensiplerini baltalamaktadır ve yerleşik insan hakları normlarını ihlal etmektedir.
“Batı ve hatta Arap dünyası bu acı statükoya alıştı”
Daha da ötesinde, Gazze’ye uygulanmaya devam eden abluka, şeridin 2.3 milyon sakininin tecrit edilmesine ve travmatize olmasına sebep oldu; bu insanların temel gereksinimlerine ulaşması engelleniyor. Daha da berbatı; Batı ve hatta Arap dünyası bu acı statükoya alıştı. Tarihi yanlış hesaplar Filistinlilerin öfkesini ateşledi ve mevcut çatışma için sahneyi hazırladı.
1999 yılında Avrupa Kurulu Parlamenter Meclisi tarafından Gazze Şeridi’ne gönderilen soruşturma misyonunda yer alan bir parlamenter olarak Filistinli bayan ve çocukların gözündeki çaresizliği gördüm. Raporumuz tahammül edilemez yaşama koşullarını ve Filistin nüfusu ortasında artan rahatsızlığı vurguluyordu. Daha sonra Türkiye Dışişleri Bakanı ve Cumhurbaşkanı olarak yaptığım ziyaretlerde durumun daha da kötüleştiği anlaşılıyordu; zira çatışmayı sürdüren siyasi ayrımlar daha da yerleşik hale gelmişti.
Son 50 yılda milletlerarası toplum tek uygulanabilir tahlile önderlik etme konusunda başarısız oldu: Yan yana barış içinde yaşayan iki devletin kurulması, Filistin ve İsrail. Fırsatlar kayıp giderken, bölgedeki durum giderek berbatlaştı. Bugün Filistinli çocukların bir İsrail bombardımanında hayatını kaybetmeye hazırlık olarak ailelerine veda mektupları yazdıkları belirtiliyor. Mevcut durum daha fazla acı ve düşmanlık yaratacaktır.
Batı kendine şunu sormalı:
Eğer Filistin’in toprak bütünlüğünü korumazsak,
Ukrayna’nınkini nasıl ikna edici biçimde koruyabiliriz?
İsrail’in Gazze’deki taktikleri açık bir biçimde savaş hukukunu ihlal ediyor. Gazzelileri elektriksiz, susuz ve gıdasız bırakmak, ayrıyeten yerleşim yerlerini, hastaneleri, mescitleri, kiliseleri, okulları ve mülteci kamplarını maksat almak Cenevre Kontratları ve onun ek protokollerine alışılmamıştır. Bu taarruzlar savaş cürmünden öbür bir şey değildir ve kuşku yok ki tarih, bunu yapanları sorumlu tutacaktı.
Bu senaryodan kaçınmak için milletlerarası hukuka ve ilgili Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu kararlarına uymak gerekiyor. İslam İşbirliği Teşkilatı tarafından onaylanan ve İran tarafından sahiplenilen 2002 Arap Barış Teşebbüsü, ileri tarafta ilerlemek için kabul edilebilir bir rota belirliyor ve Filistinlilerin haklarını ve onurunu korumak için gerçekçi bir çerçeve sunuyor.
“Hakan Fidan, barışçıl bir tahlil bulunmasında çok kıymetli rol oynayacaktır”
Ancak birinci evvel akan kanı durdurmalı, çabucak geçerli olacak koşulsuz bir ateşkes talep etmeliyiz. BM Genel Sekreteri Antonio Guterrres‘in, Güvenlik Kurulu’ndan “veto savaşları” devam ederken bile Gazze’deki insani krize dikkat çekmesi takdiri hak ediyor. Buna ek olarak, Orta Doğu dinamikleri konusundaki derin anlayışıyla tanınan Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, barışçıl bir tahlil bulunmasında çok kıymetli rol oynayacaktır.
Daha fazla şiddet ve acıyı önlemek için İsrail-Filistin çatışmasına dürüst ve yapan bir yaklaşım çok kıymetli. İleriye giden en güzel yol, güçlü bir bölgesel sorumluluk anlayışıyla tesirli diplomasidir. Gazze’deki mevcut savaş, kurallara dayalı memleketler arası nizama bağlılığımız test ediyor. Artık hiç olmadığı kadar, ataklarımızı belirlemesi için sırtımızı memleketler arası hukukun ahlaki pusulasına yaslamalıyız.
* Bu makale birinci olarak Project Syndicate’te İngilizce olarak yayımlanmış, T24 Dış Haberler Servisi tarafından Türkçe’ye çevrilmiştir.
Bir yanıt bırakın